مطمئن هستیم که برای شما نیز اتفاق افتاده است. هنگامی که پس از در دست گرفتن جواب آزمایش خون خود، از خواندن آن احساس عجز کرده‌اید، از افراد متخصص‌تر پرسیده‌اید یا تا اعلام نتایج توسط پزشک صبر کرده‌اید و در هر صورت، نتوانسته‌اید آزمایش خود را تفسیر کنید و از وضعیت بدن خود مطلع شوید. ما در این مطلب، به شما کمک می‌کنیم تا به چیستی انواع آزمایشات خون پی ببرید، و با شناخت علائم زین پس خودتان با جواب آزمایش‌تان آشنا شوید. برای تفسیر آزمایش الزام است که از پزشک متخصص کمک بگیرید.
آزمایش خون چیست؟
آزمایش خون، همان‌طور که از عنوانش می‌شود فهمید، انجام آزمایش‌های مختلف روی نمونه‌ی خون است. این خون از مویرگ‌ها، سرخ‌رگ‌ها و سیاه‌رگ‌ها گرفته می‌شود تا در آزمایشگاه و با روندی که روی آن‌ها انجام می‌شود، متخصصان سلامت افراد را تحت بررسی قرار دهند. این روند اصولا برای بررسی تعداد گلبول‌های سفید و سرخ، پلاکت‌ها، بررسی مواد قندی، پروتئینی، شیمیایی و دیگر موادی که در خون وجود دارد می‌باشد و یکی از مهم‌ترین و بیش‌ترین آزمایش‌هایی است که انجام می‌شود تا تن‌درستی یا وجود بیماری در بدن افراد شناسایی شود.
آزمایش خون چه کاربردی دارد؟
هنگامی که نگران وجود بیماری‌هایی در بدن‌مان می‌شویم وضعیت بدن خود را غیرطبیعی احساس می‌کنیم، نخستین جایی که به آن می‌رویم مطب پزشک، بیمارستان و آزمایشگاه است. چراکه همه‌ی ما می‌دانیم آزمایش‌های دقیق، از ابزار مهم تشخیص سلامتی هستند. این وضعیت غیرطبیعی می‌تواند کاهش یا اضافه وزن شدید، ضعف‌های عضلانی، از دست دادن انرژی و خستگی بیش از حد و... باشد که همگی می‌توانند از علائم وجود بیماری‌های مختلف باشند و لازمه‌ی تشخیص پزشکی از طریق آزمایش خون هستند.
در این بخش، لیستی از مشاهداتی که توسط آزمایش خون نمایان می‌شوند را دراختیار شما قرار می‌دهیم:
- - انواع سرطان‌ها
- - انواع عفونت
- - کمبود آهن
- - تبخال تناسلی
- - کمبود ویتامین‌ها
- - التهاب بافت‌ها
- - وخامت یا سلامت شرایط قلب
- - شرایط تیروئید
- - سیفلیس
- - دیابت
- - اچ‌آی‌وی
- - کلامیدیا
- - شرایط کبد
- - سندرم تخم‌دان پلی کیستیک
- - التهاب شریانی
و خیلی از مشکلات دیگری که به‌طور تخصصی‌تر و توسط آزمایشات متعدد بررسی می‌شوند تا سطح سلامت افراد مشخص شود.
انواع آزمایش خون
آزمایش‌های مختص به بررسی خون بدن انسان انواع مختلفی دارند، برخی از آن‌ها به آزمایش‌های مربوط به عملکرد تیروئید، چربی، آزمایش‌های انعقادی خون، پنل‌های متابولیک پایه که سطح ترکیبات خونی را کاملا بررسی می‌کند و برخی دیگر به آزمایش‌های مقاربتی (مانند HIV) و آنزیمی ختم می‌شوند. رایج‌ترین آزمایش‌هایی که سالانه به نوبت‌های زیادی انجام می‌شوند، این آزمایش‌ها هستند:
- آزمایش خون (CBC):
Complete Blood Count آزمایشی برای شمارش کامل تعداد سلول‌های خونی می‌باشد. این آزمایش مرسوم‌ترین آزمایشی است که معمولا افراد آن را انجام می‌دهند و در آن تعداد و نوع گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها اندازه‌گیری می‌شوند؛ که وضعیت کمبودهای تغذیه‌ای یا سلامت غذایی فرد، سرطان خون و عفونت‌هایی را نشان می‌دهد.
- آزمایش خون (HCT):
در این آزمایش، میزان گلبول‌های قرمز خون بررسی می‌شود، این آزمایش به تشخیص بیماری‌های سوء تغذیه، کم خونی، سرطان خون و کاهش میزان آب بدن کمک می‌کند.
- آزمایش چربی خون(LP):
آزمایش lipid profile برای اندازه‌گیری تری گلیسیرید، لیپوپروتئین با چگالی بالا، لیپوپروتئین با چگالی کم، کلسترول و سایر مواردی می‌باشد که به اندازه‌گیری چربی خون و بررسی شرایط T، بیماری‌های قلبی، سکته‌های مغزی و... کمک می‌کنند.
- آزمایش قند خون (BST):
آزمایشی که برای اندازه‌گیری میزان گلوکز خون کاربرد دارد و همان‌طور که مشخص است به تشخیص مراحل دیابت، وجود یا عدم وجود این بیماری در بدن افراد کمک می‌کند.
- آزمایش تیروئید (TFT): در آزمایش تیروئید، هورمون‌های تیروئیدی خون مورد بررسی قرار می‌گیریند تا مشکلات غده‌ی تیروئید افراد را ارزیابی کنند.
- آزمایش آنتی‌بادی (AB):
آنتی‌بادی‌ها درجلوگیری از ورود عفونت‌های ویروسی و باکتری‌ها به بدن نقش موثری دارند، آزمایش Anti body به اندازه‌گیری میزان و کیفیت آنتی‌بادی‌های موجود در خون ( پروتئین ایمونوگلوبولین) می‌پردازد و باعث تشخیص مواردی مانند سطح ایمنی بدن در برابر ویروس‌ها، بررسی تشخیص و روند بیماری‌های خودایمنی، عفونت و روند پس زدن پیوند عضو و انتقال خون می‌پردازد.
- آزمایش (AB):
در این آزمایش یعنی Amylase Blood، نمونه‌ی خون سیاه‌رگ بررسی می‌شود که به منظور تشخیص اختلال‌ها و بیماری‌های پانکراس انجام می‌شود.
- آزمایش ژنتیک (GT):
در این آزمایش DNA موجود در خون فرد از لحاظ تغییرات و جهش‌ها بررسی می‌شود و سبب تشخیص بیماری‌هایی مانند هموفیلی، کیست کلیه، کم‌خونی و فیبروز کیستیک می‌باشد.
- آزمایش( PBS):
در آزمایش Peripheral Blood Smear موارد غیر معمولی سلول‌های خونی مورد بررسی قرار میگیرند. زردی پوست بدون علت منطقی و درست، خستگی شدید، کاهش وزن بدون دلیل و بروز کم خونی بدون توجیه از موارد نیاز به این آزمایش است.
- آزمایش کشت خون (CB):
آزمایش Blood Culture، آخرین آزمایش این لیست است که اصولا به بررسی وجود و روند عفونت در جریان خون می‌پردازد. عفونت‌های باکتریایی، ادراری، اسهال و ذات‌الریه از موارد تشخیصی این آزمایش است.
علائم اختصاری هر آزمایش چه می‌گویند؟
اکنون که با شایع‌ترین آزمایش‌های خونی آشنا شدید، احتمالا می‌خواهید بدانید که برای خواندن برگه‌ی آزمایش باید چه علامت‌هایی را به یاد داشت؟
ما علامت‌های اختصاری مختص به آزمایش‌های خون را به همراه معنی آن‌ها در دسترس شما می‌گذاریم:
- HC: به تعداد گلبول‌های قرمز موجود در خون HC می‌گویند.
- MPV: به میانگین حجم پلاکت‌های خون به اختصار MPV گفته می‌شود.
- MCH: میانگین میزان هموگلوبین MCH نام دارد.
- ESR: سرعت رسوب گلبول‌های قرمز ESR می‌باشد.
- CA: میزان کلسیم خون، به اختصار CA می‌باشد.
- K: علامت مختصر K در آزمایش، به معنای میزان پتاسیم بدن است.
- FBS: میزان قند خون با علامت FBS نشان داده می‌شود.
- PTE: درصد پلاکت‌های خون را علامت PTE نشان می‌دهد.
- NA: اگر NA را در برگه‌ی آزمایش خود دیدید، این علامت به معنای میزان سدیم بدن است.
- GGT: آنزیمی که در کبد و لوزالمعده وجود دارد به اختصار GGT نامیده می‌شود.
- ALT: در آزمایش خون، ALT آنزیمی است که توسط کبد تولید می‌شود.
- Cr: میزان کراتین خون با علامت Cr مشخص می‌شود.
- PL: پرولاکتین یا PL هورمونی است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود.
- CRP: علامت CRP میزان نوعی پروتئین است که توسط کبد تولید می‌شود.
آزمایش خون و اهمیت سلامتی سالمندان
آزمایش‌های خون، نقش بسیار مهمی در میزان اطلاعات ما نسبت به وضعیت بدنی سالمند ایفا می‌کنند. اگر این آزمایش‌ها را فقط در مواقع وخیم و ضروری انجام بدهیم، زیان‌های این بی‌اطلاعی ما از بدن‌مان آسیب‌های بلندمدتی را برای سلامتی ما به جا خواهد گذاشت و ممکن است دیرتر از بروز بیماری های خطرناک سالمندان آگاه شویم. همه‌ی ما می‌دانیم بهتر است همیشه پیش از درمان، از ابتلا به بیماری‌ها پیش‌گیری شود، پس نیاز است اطلاع و ارتباطی که با بدن خود داریم را از دست ندهیم و از روند اندام‌ها و مواد موجود در خون‌مان آگاه باشیم. آزمایش خون بهتر است سالانه یا ماهانه انجام شود، هم‌چنین بهتر است این آزمایش‌ها چکاپ‌های کامل باشند. هنگام پرستاری سالمند در منزل می توانید این آزمایش را در منزل انجام دهید.
